W niedzielę, 4 lutego, odbyły się uroczystości, w trakcie których uczczono powstańców wielkopolskich, walczących na Ziemi Zdunowskiej. W organizację wydarzenia zaangażowały się Urząd Miejski w Zdunach i Zdunowski Ośrodek Kultury, we współpracy z harcerzami, strażakami z OSP i Fundacją ,,Pomysł na jutro”.

Uroczystości rozpoczęły się Mszą św. w kościele parafialnym pw. Św. Jana Chrzciciela, którą celebrował ks. proboszcz Krzysztof Śliczny. Oprawę muzyczną zapewnił chór Harmonia. Potem delegacje i przedstawiciele władz samorządowych złożyli wiązanki kwiatów pod pomnikiem Ofiar II Wojny Światowej i Komunizmu oraz przy pomniku i mogile Powstańców Wielkopolskich. Wartę honorową w tych miejscach pełniła I. Zdunowska Drużyna Harcerska. Składaniu kwiatów towarzyszyła Orkiestra Dęta z Kobylina, która zagrała hymn Polski i „Rotę”.

Miłosz Zwierzyk, zastępca burmistrza Zdun, podziękował wszystkim za udział w tej części uroczystości i zaprosił do jej kontynuacji na zdunowskim rynku. Goście przeszli na parking przed ratuszem, gdzie pod czujnym okiem strażaków z miejscowej OSP płonęło ognisko. Można było posilić się smażoną kiełbaską czy skosztować kawy i słodkości w kawiarni Retro, gdzie wspólnie śpiewano pieśni patriotyczne. Wszystkim rozdano flagi powstańcze, przekazane przez zdunowski urząd.

Podczas powstania wielkopolskiego okolice Zdun i pobliskich miejscowości były objęte najcięższymi walkami w lutym 1919 roku. 6 lutego wojska niemieckie zaatakowały Zduny, bronione przez kompanię powstańczą z Rozdrażewa. W trakcie obrony miasta zginęło 17 żołnierzy kompanii oraz Karol Masłowski – mieszkaniec Zdun i członek Straży Ludowej. Pod Dąbrówką zginął także Stanisław Kotowiak – pierwszy poległy powstaniec z Pogorzeli.

Zduny zostały ostatecznie zajęte przez oddziały niemieckie. W celu obrony Krotoszyna i odzyskania utraconego miasta na front zdunowski skierowano 3. kompanię powstańczą z Koźmina w sile 118 żołnierzy, pod dowództwem sierż. Stanisława Sowińskiego. Krotoszyn obroniono, jednakże żadna z kilku podjętych prób odbicia Zdun nie powiodła się w dniach 7 i 9 lutego. Pomiędzy 18 a 21 lutego miała miejsce heroiczna, ale nieudana obrona Borownicy, podczas której poległo kilkunastu powstańców (w tym 5 zatrutych gazami). Niemcy użyli artylerii, gazów bojowych i miotaczy min.

W walkach pod Zdunami brały udział pododdziały II batalionu 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich (kompanie: krotoszyńska, kobylińska i odolanowska) oraz wchodzące w skład innych oddziałów kompanie: jarocińska, koźmińska, ostrowska, pleszewska i sulmierzycka. W starciach zbrojnych uczestniczyły też drużyny bojowe z miast i wsi powiatu krotoszyńskiego (około 500 osób), dowodzone przez dra Władysława Bolewskiego. Dowódcami poszczególnych drużyn byli Mieczysław Kończak z Krotoszyna, Ignacy Gajowczyk z Kobylina i Stanisław Skrzypczak ze Zdun. Łącznie na froncie zdunowskim poległo ponad 30 powstańców. Cześć ich pamięci!

MICHAŁ KOBUSZYŃSKI