5 kwietnia przy Krzyżu Katyńskim na krotoszyńskim cmentarzu odbyła się uroczystość z okazji 79. rocznicy zbrodni katyńskiej. Władze samorządowe, uczniowie szkół i liczna grupa mieszkańców uczcili tysiące pomordowanych w 1940 roku przez oddziały NKWD w okolicach Katynia.

Uroczystość rozpoczął Piotr Mikołajczyk, dyrektor Muzeum Regionalnego im. H. Ławniczaka. O zbrodni katyńskiej opowiedział Antoni Korsak, prezes Towarzystwa Miłośników i Badaczy Ziemi Krotoszyńskiej. Apel ku czci poległych oficerów Wojska Polskiego poprowadził dr Edward Jokiel. Delegacje samorządów, szkół, stowarzyszeń złożyły symboliczne wiązanki kwiatów pod Krzyżem Katyńskim. Odśpiewano hymn państwowy.

Do zbrodni w Katyniu doszło wiosną 1940 roku. Dokonała jej policja polityczna NKWD ówczesnego Związku Radzieckiego poprzez egzekucje strzałem w tył głowy. Decyzję o eksterminacji „wrogów władzy sowieckiej” podjęto 5 marca, natomiast pierwszy transport jeńców w celu ich likwidacji wyruszył 3 kwietnia z obozu w Kozielsku do Katynia.

Miejscami kaźni Polaków były miejscowości: Katyń – od 3 kwietnia do 12 maja rozstrzelano tam ok. 4400 jeńców z obozu w Kozielsku, Charków – od 5 kwietnia do 12 maja zamordowano tam ok. 3800 jeńców z obozu w Starobielsku, Kalinin (Twer) – od 4 kwietnia do 16 maja przeprowadzono tam egzekucję na ok. 6300 więźniach obozu w Ostaszkowie (głównie policjantach i funkcjonariuszach KOP), Kijów, Charków oraz Chersoń – wymordowano tam 3435 jeńców z tzw. listy ukraińskiej, więzionych we Lwowie, Łucku, Równem, Tarnopolu, Stanisławowie i Drohobyczu. Ciała ukryto w różnych miejscach, w tym w Bykowni. W Mińsku przeprowadzono eksterminację 3870 więźniów z tzw. listy białoruskiej, których przetrzymywano w Białymstoku, Brześciu, Pińsku, Baranowiczach i Wilejkach. Zwłoki pomordowanych ukryto prawdopodobnie w Kuropatach. Z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie ocalało łącznie 395 polskich oficerów, których wywieziono do obozu w Juchnowie, a potem do obozu NKWD w Griazowcu.

Ofiarami zbrodni katyńskiej byli również krotoszynianie, między innymi żołnierze batalionu zapasowego 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej, który utworzono z nadwyżek mobilizacyjnych i w sile około 1500 żołnierzy wysłano do Ośrodka Zapasowego 25 Dywizji Piechoty w Kielcach. Lista ofiar sowieckich oprawców (niepełna), które związane były z Ziemią Krotoszyńską, została wyryta na Krzyżu Katyńskim, znajdującym się w kwaterze wojskowej krotoszyńskiego cmentarza parafialnego. Sporządzili ją Helena Kasperska oraz Antoni Korsak, we współpracy z Lidią Ławniczak i rodzinami pomordowanych.

Przez wiele lat władze Związku Radzieckiego nie przyznawały się do tej zbrodni. Dopiero w 1990 roku zostały otwarte radzieckie archiwa i wtedy oficjalnie potwierdzono wydanie rozkazu zamordowania polskich oficerów przez Biuro Polityczne Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, na czele której stał Józef Stalin.

(NOVUS)

Lista pomordowanych mieszkańców Ziemi Krotoszyńskiej:

KOZIELSK – KATYŃ

Teodor BANASIEWICZ – ppor. Wojska Polskiego, ur. w Sulmierzycach w 1899, powstaniec wielkopolski.

Edmund CIEMNOCZOŁOWSKI – ppor. rez., ur. w Rogowie w 1902, nauczyciel, rodzina w Krotoszynie.

Mieczysław DŁUGOSZ – ppor. rez., ur. w 1910, nauczyciel z Głuchowa k. Pogorzeli.

Edmund DRECKI – por. Wojska Polskiego, ur. w Miłosławiu w 1897, powstaniec wielkopolski, nadleśniczy w Krotoszynie.

Leonard FIBAK – ppor. rez. 70 pp. w Pleszewie, ur. 1903, absolwent Gimnazjum w Krotoszynie, farmaceuta.

Stanisław GIDASZEWSKI – ppor. lotnictwa, ur. w 1913, absolwent Gimnazjum w Krotoszynie, mieszkaniec Kromolic.

Franciszek HASCHEK – ppor. 56 pp., ur. w 1914, absolwent Gimnazjum w Krotoszynie.

Wacław JANDA – ppor. rez. 69 pp. w Gnieźnie, ur. w 1887, nauczyciel z Gorzupi.

Adam KOWALCZYK – kpt. sł. st. 56 pp., ur. w 1894, delegowany na kwatermistrza w 3 pp. KOP w Augustowie.

Edward LUDWICZAK – por. rez. 17 p. uł. w Lesznie, ur. w Krotoszynie w 1911, absolwent SN w Krotoszynie, nauczyciel.

Władysław NAWROCKI – kpt. sł. st. 56 pp., ur. w Krotoszynie w 1891, komendant PW i WF w Gostyniu.

Jan Baptysta PAWŁOWSKI – por. rez. 22 p. uł. w Brodach, ur. w 1909, notariusz zamieszkały w Krotoszynie.

Józef ROBACZYK – ppor. rez. 75 pp. w Chorzowie, ur. w 1908, absolwent SN w Krotoszynie, nauczyciel.

Władysław SINIECKI – por. rez., ur. w Koźminie w 1903.

Telesfor SYNORADZKI – por. san. rez., lekarz internista, dyrektor szpitala w Koźminie.

Bronisław TETZLAFF – por. rez., ur. w Dzielicach w 1895, prawnik.

Michał WOŁOSIANKO – kpt. 56 pp., ur. w 1901, lekarz internista.

Edward WORONOWICZ – por. rez. Wojska Polskiego, ur. w 1897, starosta powiatu koźmińskiego z lat 1927-28.

Zbigniew Kajetan WÓJCIKIEWICZ – ppor. rez. 55 pp. w Lesznie, ur. w 1907, urzędnik, rodzina w Krotoszynie.

OSTASZKÓW – MIEDNOJE (TWER)

Władysław ANDRZEJEWSKI – post. Policji Państwowej w Krotoszynie, ur. w 1900, zamieszkały w Wyganowie.

Franciszek GĄTOWSKI – post. Policji Państwowej w Łucku, ur. w 1894, pochodził z Koźmina.

Ignacy JANCZAK – post. Policji Państwowej, ur. w 1902, rodzina w Krotoszynie.

Przemysław Piotr KOZIETULSKI – por. sł. st. 56 pp., ur. w 1911, delegowany do KOP, rodzina w Krotoszynie.

Kazimierz KRAWCZYŃSKI – post. Policji Państwowej w Kobylinie, ur. w Kobylinie w 1913.

Piotr KUCZYŃSKI – post. Policji Państwowej, ur. w Smolicach w 1888.

Józef MARCINIAK – plut. sł. st. 9 pp. w Zamościu, ur. w Koźminie w 1901, rodzina w Koźminie.

Antoni MICHALCZYK – st. przod. Policji Państwowej w Krotoszynie, ur. w Granówku w 1890.

Michał WIERCIŃSKI – przod. Policji Państwowej, ur. w 1903, komendant posterunku w Witkowie, rodzina w Krotoszynie.

Stanisław WOJTASZEK – post. Policji Państwowej w Krotoszynie, ur. w 1910.

STAROBIELSK – PIATICHATKI (CHARKÓW)

Stanisław CHODKIEWICZ – por. rez. 56 pp. z ośrodka zapasowego 25 Dywizji Piechoty, ur. we Lwowie w 1902.

Feliks CHYŁKA – ppor. rez. 60 pp. w Ostrowie Wielkopolskim, ur. w 1915, lekarz z Ustkowa.

Teodor CIĄŻYŃSKI – por. 7 p. strz. kon. w Poznaniu, urodzony w Pleszewie w 1895, syn dzierżawcy z Ustkowa.

Edward CYNKUTIS – ppor. 41 pp. w Suwałkach , urodzony w 1901, urzędnik, rodzina w Krotoszynie.

Stanisław DOROSZ – ppor. sł. st. 56 pp. w Krotoszynie / 65 pp. w (?), ur. w Rajtarowie w 1911.

Franciszek FILODA – ppor. rez. 56 pp., ur w Wojciechowie w 1895, handlowiec.

Ignacy FRĄCKOWIAK – ppor. rez. 70 pp. w Pleszewie, ur. w 1907, nauczyciel z Zalesia Wielkiego, rodzina w Krotoszynie.

Jan GIBASIEWICZ – por. rez. 56 pp., ur. w Krotoszynie w 1900, wiceburmistrz Krotoszyna.

Jan HECHMANN – ppor. rez. 56 pp., ur. w 1901, zamieszkały w Krotoszynie, kupiec.

Edward JABŁECKI – por. 56 pp., ur. w 1909.

Józef KAPAŁA – kpt. sł. st. 56 pp., ur. w 1898, zamieszkały w Krotoszynie.

Marian Tadeusz KUNA – por. sł. st. 56 pp., ur. w 1909, zamieszkały w Krotoszynie.

Józef LEJA – ppor. rez. 56 pp. oraz 60 pp. w Ostrowie Wlkp. z ośrodka zapasowego 25 Dywizji Piechoty, ur. w 1907.

Czesław LEWIŃSKI – mjr sł. st. 56 pp., dowódca batalionu zapasowego z ośrodka zapasowego 25 DP, ur. w 1897.

Piotr MALINOWSKI – ppor. rez. 56 pp., ur. 1909 r., urzędnik Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych.

Czesław MOCEK – mjr sł. st. 56 pp., mieszkaniec Krotoszyna.

Stanisław NABZDYK – ppor. 56 pp., ur. w Lutogniewie w 1895, zamieszkały w Lutogniewie.

Konrad OFIERZYŃSKI – ppor. rez. 56 pp. z ośrodka zapasowego 25 DP, ur. w Poznaniu w 1909.

Jan August OTTO – ppor. rez. 56 pp. z ośrodka zapasowego 25 DP, ur. w Piaskach w 1912.

Jarosław PLEWA – ppor. 56 pp. z ośrodka zapasowego 25 DP w Kielcach, ur. w 1913, zamieszkały w Zdunach.

Stanisław ROBACZYK – ppor. rez. 56 pp., ur. w Krotoszynie w 1915, absolwent SN w Krotoszynie, nauczyciel.

Stanisław SIKORA – kpt. sł. st. 56 pp. z ośrodka zapasowego 25 Dywizji Piechoty, ur. w 1895.

Tadeusz SUMIŃSKI – por. san. rez., ur. w 1905, absolwent Gimnazjum w Krotoszynie, farmaceuta.

Antoni SZÓSTAK – ppor. rez. 56 pp., ur. w Salni w 1912, zamieszkały w Salni, student medycyny UP.

Edmund ŻERDZIŃSKI – ppor. rez. 56 pp., ur. 1914 r., urzędnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu.

tzw. UKRAIŃSKA LISTA KATYŃSKA

Stanisław MAJCHERKIEWICZ – ur. w Koźminie w 1898.

Antoni ZIÓŁKOWSKI – post. Policji Państwowej w Krotoszynie i Ligocie (pow. Krotoszyn), ur. w 1906.