12 października o godzinie 18.00 w Bibliotece Publicznej w Koźminie Wlkp. odbędzie się wernisaż wystawy „(Nie)obecni. Historia koźmińskich Żydów”. Tytuł ów ma zwrócić uwagę na równoczesną nieobecność i obecność żydowskich mieszkańców i ich spuścizny.

Wystawa jest pierwszym wydarzeniem w Koźminie Wlkp., które skupia się wyłącznie na historii Żydów. W szczególności na okresie XIX i XX wieku – czyli od chwili największej świetności tutejszej gminy żydowskiej aż do zakończenia wielowiekowej obecności Żydów w Koźminie Wlkp.

Tytuł wystawy ma zwrócić uwagę na równoczesną nieobecność i obecność żydowskich mieszkańców i ich spuścizny. Nieobecność – bo wojenna i powojenna rzeczywistość skutecznie wymazały ich z kart historii i z pamięci zbiorowej. Obecność – bo codziennie mijamy miejsca czy budynki związane ze społecznością żydowską, nie zdając sobie z tego sprawy.

Wystawa ukazuje losy pojedynczych osób, ale i całych rodzin. Prezentuje wątki związane ze szkolnictwem, pracą, religią, działalnością społeczną. Dużo miejsca poświęca emigracji, która z czasem stała się zjawiskiem niemal masowym wśród wielkopolskich Żydów. To także próba ukazania, jak wiele mieszkający tu Żydzi wnieśli w rozwój Koźmina Wlkp., traktując go jako swoje ukochane miejsce na Ziemi.

Wiele historii może zaskoczyć: na wystawie pojawią się wątki związane ze stomatologią, brytyjskim dworem królewskim, morderstwem w San Francisco, urzędnikiem wkraczającym na pogrzeb z bronią w ręku, hymnem o Koźminie, śpiewanym przez jedną z żydowskich rodzin, a nawet z Pippi Pończoszanką. Tak wiele różnorodnych tematów łączy jedno – koźmińscy Żydzi.

Na wystawie pokazane zostaną zakupione w tym roku artefakty – karty pocztowe nadane przez koźmińskich Żydów, dokumenty firmowe, ale także kilka nigdy niepublikowanych, odnalezionych w jednym z archiwów, fotografii. Pojawią się też zdjęcia pozyskane od potomków koźmińskich Żydów.

Otwarcie wystawy poprzedziły wielomiesięczne poszukiwania informacji, dokumentów, potomków żydowskich rodzin. Przejrzane zostały tysiące stron dawnej prasy, przeprowadzone kwerendy w archiwach polskich i zagranicznych. Autorem ekspozycji jest Paweł Bajerlein – lider Dialogu, opiekun cmentarza żydowskiego w Koźminie Wlkp., odpowiedzialny za jego inwentaryzację w latach 2020-2022, koordynator lokalny wizyty „Muzeum na kółkach” w Koźminie Wlkp. w czerwcu 2023 roku. Wystawę zorganizowano w ramach jego autorskiego projektu „Pozdrowienia z Koźmina”. Realizacja wydarzenia możliwa jest dzięki współpracy i życzliwości kierownictwa i pracowników Biblioteki Publicznej w Koźminie Wielkopolskim. Projekt współfinansowany przez Forum Dialogu oraz przez samorząd województwa wielkopolskiego.

Wystawa będzie czynna do 10 listopada, w godzinach otwarcia książnicy. Wstęp wolny.

OPRAC. (ANKA)