W Muzeum Regionalnym im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie odbył się wernisaż wystawy pt. „Wyspa wolności. Towarzystwo Historyczno-Literackie i Biblioteka Polska w Paryżu”. Ekspozycja prezentuje skarby polskiej kultury we Francji i nawiązuje tematycznie do obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

Wystawę można oglądać do 19 maja. Honorowy patronat nad nią objął burmistrz Krotoszyna.

W samym sercu Paryża, na usytuowanej na Sekwanie Wyspie Św. Ludwika, mieści się założona w roku 1838 Biblioteka Polska. Jej twórcy, emigranci po powstaniu listopadowym, skupieni w Towarzystwie Historyczno-Literackim – m.in. książę Adam Czartoryski, Karol Sienkiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz i Adam Mickiewicz – pragnęli stworzyć bibliotekę gromadzącą polskie piśmiennictwo narodowe, ośrodek intelektualny dla emigrantów oraz archiwum dokumentujące życie polskiej emigracji na ziemi francuskiej.

Z czasem biblioteka zaczęła gromadzić także obiekty muzealne, zebrane dziś w Muzeum Adama Mickiewicza oraz Saloniku Fryderyka Chopina, jak również obrazy i rzeźby autorstwa Polaków tworzących w Paryżu.

Wystawa opowiada o wyjątkowym miejscu, które w okresie zaborów i po II wojnie światowej przez długie lata było prawdziwą „wyspą wolności”. Wielka Emigracja stworzyła w bibliotece oazę polskiej kultury oraz miejsce spotkań i dyskusji Polaków. Dla następnych pokoleń emigrantów miejsce to było przedmiotem dumy i troski, choć nie zawsze mogli dbać o nie należycie. Dla rodaków w kraju, zwłaszcza poddanych rusyfikacji czy germanizacji, a następnie pozostających pod wpływem komunistycznej propagandy, Biblioteka Polska stała się mitem – o tyle jednak szczególnym, że rzeczywistym.

Celem wystawy jest zaprezentowanie atmosfery i wyjątkowości Biblioteki Polskiej w Paryżu, ponieważ nic nie zastąpi wzruszenia, jakie do dziś się odczuwa, wchodząc w jej progi. Na 20 planszach, składających się na ekspozycję, w interesujący sposób ukazano historię Biblioteki, sylwetki jej twórców i najcenniejsze zbiory: rękopisy, starodruki, mapy, dzieła sztuki i inne pamiątki, które gromadzone są od niemal dwustu lat. Zobaczyć możemy np. rękopisy Adama Mickiewicza oraz portrety wieszcza i jego rodziny, a także pamiątki po Fryderyku Chopinie – autografy muzyczne, jego fotel i pukiel włosów.

Z ogromnego zbioru cymeliów bibliotecznych wybrano najcenniejsze, w tym uchwałę o barwach narodowych i akt detronizacji cara Mikołaja I z 1831 r., XVI-wieczne druki z oficyn krakowskich, rękopis „Dziadów” Adama Mickiewicza, pierwodruki emigracyjnych wydań polskich poetów i pisarzy, pierwsze wydanie „De revolutionibus” Mikołaja Kopernika, rysunki Norwida, akwarele Kościuszki, obrazy Olgi Boznańskiej i Stanisława Biegasa oraz wiele innych, bezcennych dla polskiej kultury dzieł.

Wystawa „Wyspa wolności” miała swoją premierę w siedzibie Senatu RP w roku 2014. Rok później prezentowana była na Zamku Królewskim w Warszawie, a w otwarciu uczestniczył prezydent Bronisław Komorowski. W 2015 zobaczyć ją można było na Uniwersytecie Łódzkim. Ekspozycję przygotowały Towarzystwo Historyczno-Literackie i Biblioteka Polska w Paryżu we współpracy z Biblioteką Narodową w Warszawie.

MICHAŁ KOBUSZYŃSKI