Niedawno w koźmińskiej bibliotece można było wysłuchać ciekawej prelekcji prof. dra hab. Andrzeja Gulczyńskiego na temat genezy i przebiegu Polskiego Sejmu Dzielnicowego i udziału w nim koźminian. Z zaproszenia na wykład i wystawę skorzystało wielu członków Towarzystwa Miłośników Koźmina Wielkopolskiego. Organizatorami spotkania byli burmistrz oraz prezes TMKW.

Polski Sejm Dzielnicowy, który obradował w Poznaniu przed stu laty, nie jest wydarzeniem tak znanym i cenionym przez współczesnych jak toczące się w tym samym czasie powstanie wielkopolskie. Po wybuchu rewolucji w Niemczech i zawieszeniu broni, korzystając z zamieszania, tymczasowy Komisariat Naczelnej Rady Ludowej wymógł na niemieckich władzach zgodę na zorganizowanie parlamentu składającego się z reprezentantów osób narodowości polskiej. Jedynym warunkiem władz pruskich była zgoda na to, że sejm nie będzie miał prawa oderwać żadnego fragmentu niemieckiego terytorium.

Sejm obradował w dniach 3-5 grudnia 1918 roku w poznańskim kinie Apollo i w nieistniejącej już sali Lamberta. Składał się z 1399 przedstawicieli Polaków zamieszkujących ziemie pozostające w granicach Niemiec – 526 reprezentantów Wielkopolski, 431 ze Śląska, 262 z Pomorza Gdańskiego, 133 z Nadrenii, Westfalii i Hesji i 47 z Warmii i Mazur. W obradach uczestniczyli również przedstawiciele powiatu koźmińskiego.

Sejm dzielnicowy zajmował się głównie sprawami Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego, Śląska oraz Warmii i Mazur, zarówno pod względem politycznym, jak i ekonomicznym oraz społecznym. Jedną z ważniejszych uchwał było powołanie Naczelnej Rady Ludowej jako jedynej i legalnej władzy zwierzchniej Polaków w Niemczech. W obradach poruszano takie tematy jak granice przyszłego państwa Polskiego, dostęp do morza, stosunek do rewolucji w Niemczech i Rosji, do rządów państw Ententy oraz innych odradzających się państw.

Zajmowano się także przyszłym ustrojem państwa polskiego, stosunkami społecznymi, problemem mniejszości narodowych, głównie niemieckiej, stosunkami między państwem a Kościołem. Podjęto kwestię tymczasowego rządu ogólnopolskiego. W uchwale sejm dzielnicowy wyraził wolę, by w Warszawie powołano jak najszybciej Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, złożony z przedstawicieli wszystkich partii i zaborów, który przejąłby władzę z rąk Józefa Piłsudskiego, sprawującego ją nie z woli narodu, a Rady Regencyjnej, powołanej przez zaborców. Mimo że sejm nie mógł podjąć uchwały o oderwaniu ziem polskich od Niemiec, wyraził wolę powstania zjednoczonego państwa polskiego z dostępem do morza. W tej sprawie wysłano między innymi telegramy do Georges’a Clemenceau – premiera Francji, Woodrowa Wilsona – prezydenta USA, Davida Lloyda George’a – premiera Wielkiej Brytanii. 5 grudnia sejm zawiesił obrady. Do ich wznowienia już nie doszło.

Prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk przybliżył genezę i znaczenie sejmu dzielnicowego z uwzględnieniem wątków koźmińskich, a następnie przewodniczył dyskusji z uczestnikami spotkania. Specjalnie na tę okazję zorganizowano w bibliotece wystawę tematyczną, opracowaną przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

(NOVUS)

FOT. www.kozminwlkp.pl