15 listopada w Muzeum Regionalnym im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie zorganizowano kolejne „Muzealne spotkanie z historią”. Tym razem zebrani wysłuchali prelekcji „Polskie drogi do niepodległości”.

Tematyka spotkania nawiązywała do setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Prelekcję zatytułowaną „Polskie drogi do niepodległości” wygłosił Piotr Mikołajczyk, dyrektor krotoszyńskiego muzeum. Z pomocą prezentacji multimedialnej omówił historię państwa polskiego, które w „złotym okresie” wieku XVI nazywano Rzeczpospolitą Obojga Narodów i było jednym z największych i najsilniejszych w Europie.

W kolejnych stuleciach przez wyniszczające wojny, m.in. powstania Chmielnickiego, potop szwedzki czy wojny północne, dawna chwała Rzeczpospolitej zaczęła chylić się ku upadkowi. W wieku XVIII przez wewnętrzne kłótnie i spory w środowisku polskiej szlachty coraz większe wpływy w Rzeczpospolitej zaczęli zdobywać jej sąsiedzi, głównie Rosja, ale również Prusy i Austria, co doprowadziło do dokonania całkowitego rozbioru państwa polskiego w 1795 roku.

Na ponad 123 lata Polska zniknęła z mapy Europy. Mimo trwającej ponad sto lat niewoli, krwawo tłumionych powstań narodowych, represji politycznych, zsyłek na Syberię, nasilającej się polityki rusyfikacji i germanizacji na przełomie XIX i XX wieku, Polacy nie porzucili marzeń o odzyskaniu niepodległości. Na różne sposoby polskie elity starały się zaszczepić wśród chłopów i robotników świadomość narodową, rozwijając różnorodne formy samokształcenia i starając się bronić języka ojczystego w szkolnictwie.

Nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości od przełomu XIX i XX wieku wzmacniały mnożące się spory pomiędzy zaborcami. Zaczęły powstawać partie polityczne, jak np. Polska Partia Socjalistyczna z Józefem Piłsudskim na czele, Narodowa Demokracja, kierowana przez Romana Dmowskiego, a także Polskie Stronnictwo Ludowe z Wincentym Witosem. Mimo że nie zgadzały się w wielu kwestiach, to ich wspólnym celem była walka o niepodległą Polskę.

Jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej Polacy podzielili się na zwolenników orientacji proaustriackiej, pod wodzą Piłsudskiego, i prorosyjskiej, popieranej przez Dmowskiego. Wybuch wojny był oczywiście dla Polaków wielką szansą, choć żadne z państw nie było zainteresowane sprawą polską – chodziło tylko o pozyskanie polskich rekrutów.

Ostatecznie rewolucja w Rosji, klęska Niemiec i rozpad Austro-Węgier umożliwiły odzyskanie niepodległości Polski. Traktat Wersalski, ustanawiający nowy porządek w Europie po zakończeniu I wojny światowej, proklamował utworzenie niepodległego państwa polskiego. Stało się to dzięki współpracy często niezgadzających się ze sobą, takich wybitnych postaci jak Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski, Wincenty Witos czy Wojciech Korfanty.

MICHAŁ KOBUSZYŃSKI