Mieszkańcy powiatu krotoszyńskiego zgłaszają do naszej redakcji wątpliwości co do legalności nakładania mandatów karnych za nienoszenie maseczek. Opierają się przy tym na licznych wyrokach sądowych w tej sprawie. Policja z kolei twierdzi, że działa na podstawie prawnej, jaką jest rozporządzenie ministra zdrowia.

– Co chwilę przy sklepie czy hipermarkecie są patrole policji. Funkcjonariusze zatrzymują ludzi, którzy są bez masek lub – jak twierdzą – mają je źle założone. Przecież już od wielu miesięcy są liczne wyroki sądów w tej sprawie, że te mandaty są nakładane niezgodne z prawem. Chciałbym zapytać, czy nasza policja nie ma ważniejszych spraw, tylko ludzi straszyć, terroryzować i marnować ich czas, targając po sądach? Może niech lepiej częściej patrolują okolice, które tego wymagają? Co ciekawe, ci policjanci sami często mają nieprawidłowo założone maseczki, np. pod nosem – denerwuje się jeden z mieszkańców powiatu krotoszyńskiego.

Zwróciliśmy się do Komendy Powiatowej Policji w Krotoszynie z pytaniem, jak wyglądają statystyki pod względem ilości mandatów za brak maseczki i na jakiej podstawie prawnej są one nakładane. – Za nieprzestrzeganie obowiązku noszenia maseczki w miejscach objętych nakazem ich noszenia policjanci w okresie od 1 do 8 grudnia nałożyli 115 mandatów karnych i skierowali cztery wnioski do sądu. Kodeks wykroczeń przewiduje grzywnę od 20 do 500 zł. Jeśli skierowany zostanie wniosek do sądu, może być zasądzone nawet 5000 zł. Podstawą prawną do nakładania mandatów za brak maseczki jest rozporządzenie ministra zdrowia w związku z art. 116, paragraf 1a Kodeksu wykroczeń – informuje st. asp. Piotr Szczepaniak, oficer prasowy Komendy Powiatowej Policji w Krotoszynie.

Art. 116, paragraf 1a mówi, że „kto nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, podlega karze grzywny albo karze nagany”. Sprawdziliśmy konkretny zapis ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w którym mowa jest o noszeniu maseczek. Artykuł 46b stanowi, że w przypadku zaistnienia stanu epidemii w drodze rozporządzenia ministra można ustanowić kary za nienoszenie maseczek w wyznaczonych miejscach.

Mieszkańcy jednak wskazują na wyroki sądów z różnych części kraju – z Łodzi, Zakopanego, Warszawy. Ich zdaniem wydane przez Radę Ministrów pandemiczne rozporządzenia stoją w sprzeczności z art. 92 Konstytucji RP . W uzasadnieniu wyroków czytamy, że „nakaz zakrywania ust i nosa w określonych miejscach nie jest z aktu rangi ustawy, lecz z rozporządzenia, co w konsekwencji powoduje naruszenie 42 ust. 1 Konstytucji RP, który przesądza, że odpowiedzialności karnej podlega ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia”.

W dalszej części sąd podkreśla, że stosowanie do art. 31 ust. 3 Konstytucji RP ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw nie mogą naruszać istoty tych wolności i prawa. Tylko ustanowienie stanu nadzwyczajnego (w tym przypadku stanu klęski żywiołowej) w rozumieniu art. 228 ust. 1 i art. 233 ust. 3 Konstytucji RP pozwala na ograniczenie praw i wolności obywateli, a taki stan do tej pory nie został w Polsce wprowadzony.

– Konstytucja nie zna pojęcia „stanu epidemii”, jakim posłużył się ustawodawca, wprowadzając określone nakazy i zakazy, lecz w sytuacji rozprzestrzeniających się chorób zakaźnych przewiduje ustanowienie stanu klęski żywiołowej, co z kolei wynika z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r., o stanie klęski żywiołowej, bowiem stosowanie do tego przepisu pod pojęciem stanu klęski żywiołowej rozumie się katastrofę naturalną, której skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, w tym choroby zakaźne. Uwzględniając, że w dacie ocenianego czynu istniały ewidentne przesłanki do ustanowienia stanu klęski żywiołowej, a nie został on formalnie wprowadzony, to w dalszym ciągu konstytucyjne prawa i wolności, w tym te z zakresu wolności osobistej, mogą być ograniczane tylko przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności wynikającej z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, więc tylko w drodze ustawy i przy ścisłym przestrzeganiu przesłanek tam określonych. Mając na uwadze, że bezsprzeczną podstawą wniosku o ukaranie jest przepis rozporządzenia Rady Ministrów, w sprawie brak jest znamion wykroczenia, bowiem jego opis nie wynika z rangi ustawy. Artykuł 5 paragraf 1 pkt. 2 K.p.w. wskazuje, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy czyn nie zawiera znamion wykroczenia albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia – czytamy na przykład w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w Zakopanem z 7 października 2021 r.

Co o tym wszystkim sądzić ma przeciętny obywatel? Czy mandaty za brak maseczki są prawnie uzasadnione, czy jednak nie? Czy ktoś potrafi odpowiedzieć jednoznacznie na te pytania..?

MICHAŁ KOBUSZYŃSKI