Marzec od lat kojarzony jest z początkiem wiosny oraz z Międzynarodowym Świętem Kobiet, dlatego warto poruszyć temat dietoterapii w przebiegu zespołu policystycznych jajników (PCOS) – typowego kobiecego schorzenia.

PCOS jest zaburzeniem dotykającym ok. 20% kobiet w wieku rozrodczym. Nazwa choroby związana jest z wielopęcherzykowatością jajników – widoczną na badaniu ultrasonograficznym (USG) podczas wizyty ginekologicznej. Zespół policystycznych jajników charakteryzuje się występowaniem cykli bezowulacyjnych (co często powoduje problemy z planowaniem ciąży) oraz nadprodukcją androgenów – męskich hormonów płciowych, które powodują zmiany w organizmie kobiet. PCOS stosunkowo rzadko występuje jako samodzielna jednostka chorobowa. Bardzo często towarzyszy jej insulinooporność (zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny) oraz zaburzenia lipidowe.

Nadmierna masa ciała kobiet znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby, jak i jej powikłań. Badania potwierdzają, że rozwijający się zespół policystycznych jajników może prowadzić do niepłodności, cukrzycy typu II, chorób układu krążenia, zespołu metabolicznego, nowotworów estrogeno-zależnych, a także zaburzeń psychicznych i depresji.

Do najważniejszych elementów procesu leczenia kobiet z PCOS należy dietoterapia. Istotna jest przede wszystkim kontrola masy ciała, kontrola profilu lipidowego oraz gospodarki węglowodanowej. W przypadku nadwagi i otyłości u kobiet dotkniętych PCOS kluczowa jest redukcja masy ciała, gdyż nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza wisceralnej, nasila objawy chorobowe. Niezbędne jest wprowadzenie diety ubogoenergetycznej, połączonej z regularną aktywnością fizyczną, która poprawia wrażliwość tkanek na insulinę. Oprócz redukcji wartości kalorycznej diety konieczna jest zamiana węglowodanów prostych o wysokim indeksie glikemicznym na węglowodany złożone z grupy niskiego indeksu glikemicznego.
Zapobiegając występowaniu zaburzeń lipidowych w przebiegu PCOS, zaleca się ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów nasyconych kosztem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Ograniczeniu powinien podlegać tłuszcz zwierzęcy oraz sól. Rekomenduje się zwiększone spożycie tłuszczów roślinnych, takich jak olej rzepakowy, olej lniany, oliwa z oliwek, nasiona i orzechy. Zamiast soli do potraw zaleca się zioła, a do sałatek sok z cytryny i ocet winny. Białko w diecie powinno być pełnowartościowe i pochodzić głównie z chudego mięsa, ryb, nasion, a także nabiału. Kluczową kwestią w walce z PCOS jest eliminacja produktów wysokoprzetworzonych i zwiększone spożycie produktów naturalnych, pozbawionych zbędnych substancji konserwujących i wzmacniających.

Takimi walorami niewątpliwie charakteryzuje się nabiał wytwarzany przez Okręgową Spółdzielnię Mleczarską w Jarocinie. Mleczarnia jarocińska od  lat produkcję swojego asortymentu opiera na tradycyjnych recepturach, dzięki czemu wyroby zachwycają konsumentów smakiem i jakością. Produkty nabiałowe z jarocińskiej mleczarni doskonale sprawdzą się w planach żywieniowych dla kobiet dotkniętych zespołem policystycznych jajników. Dieta w przypadku PCOS powinna mieć charakter przeciwzapalny, stąd na szczególną uwagę zasługują mleczne napoje fermentowane, a wśród nich wszystkim doskonale znana maślanka. Swoim podopiecznym z czystym sumieniem polecam maślankę z OSM Jarocin, gdyż nie bez powodu w 2019 roku Jarocińska Maślanka 1.5% otrzymała tytuł HIT Irydowy za walory smakowe i jakościowe. Maślanka jest niskoenergetycznym i lekkostrawnym napojem, o wysokiej zawartości specjalnych szczepów fermentacji mlekowej (Lactococcus lactis, Lactococcus cremoris, Lactococcus diacetilactis), które wspomagają dobroczynną florę jelitową i wykazują właściwości neutralizujące i przeciwzapalne. Dzięki zawartości bakterii fermentacji mlekowej maślanka jest produktem dobrze tolerowanym przez osoby z nietolerancją laktozy. Bakterie w niej zawarte mają zdolność częściowego rozkładu laktozy- cukru mlecznego. Maślanka działa odkwaszająco na organizm, gdyż zawarty w niej kwas mlekowy pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego, co ułatwia i reguluje trawienie. Białko zawarte w maślance cechuje się wysoką wartością biologiczną. Dodatkowo napój ten jest doskonałym źródłem wapnia, witamin z grupy B, a także lecytyny – która uczestniczy w metabolizmie tłuszczu i cholesterolu, wpływa na pamięć i koncentrację oraz wspomaga pracę wątroby.

Jadłospis w PCOS powinien zawierać odpowiednie ilości błonnika pokarmowego, który ma korzystne działanie dla obniżenia stężenia cholesterolu, ograniczając  jego wchłanianie. Warto zadbać o odpowiednie spożycie warzyw i owoców. Zawierają one oprócz wspomnianego błonnika pokarmowego znaczne ilości witamin antyoksydacyjnych takich jak: witamina A, witamina C, E a także witamin z grupy B (B6, B12 i kwasu foliowego). Dodatkowo warzywa i owoce są cennym źródłem składników mineralnych takich jak: magnez, potas i selen. Spośród produktów o przeciwzapalnym działaniu warto włączyć do diety: zieloną herbatę, zielone warzywa, pomidory, aronię, czarną porzeczkę, oregano, cynamon i kurkumę. Istotna jest także regularność posiłków, która sprzyja redukcji masy ciała i zapobiega podjadaniu. Powyższe postępowanie wspomaga leczenie farmakologiczne oraz przyczynia się do znaczącej poprawy stanu zdrowia i samopoczucia pacjentek. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek jest inny i może wymagać innych zaleceń, dlatego warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem klinicznym, w celu spersonalizowanej konsultacji.