We wrześniu minionego roku Szkoła Podstawowa nr 1 im. Strajku Dzieci Koźmińskich 1906/1907 w Koźminie Wlkp. zainaugurowała obchody 150-lecia istnienia. W tym roku przypada natomiast 115. rocznica strajku szkolnego.

Wedle źródeł historycznych początki koźmińskiej szkoły sięgają drugiej połowy XIX wieku. 3 lipca 1869 roku odbyło się poświęcenie „kamienia fundamentalnego” pod budowę placówki. Przedsięwzięcie to zrealizowano bardzo szybko i już we wrześniu 1870 szkołę oddano do użytku.

Niezwykle ważną datą w historii tej placówki był strajk uczniów przeciwko nauczaniu w języku niemieckim. Za początek strajku szkolnego przyjmuje się 19 września 1906 roku, kiedy to najpierw dzieci z klasy I (najwyższej) zwróciły wręczone im podręczniki, a następnie uczynili to uczniowie klasy II. Po wakacjach strajk objął całą szkołę, mimo że 1 października 1906 władze szkolne przywróciły naukę języka polskiego, wstrzymaną w kwietniu.

– Dziś trudno jednoznacznie określić, kto rozpoczął strajk, lecz Jan Wawrzyńczak, który w 1956 roku, w 50. rocznicę, spotkał się z żyjącymi uczestnikami tego wydarzenia, ustalił, na podstawie ich relacji, że inicjatorem protestu był Antoni Gątowski – syn koźmińskiego krawca. To on, za namową Sinieckiego, który był czeladnikiem w warsztacie krawieckim Gątowskiego, wezwał koleżanki i kolegów do strajku. Spotkała go za to dotkliwa kara, którą wymierzył mu sam rektor von Krzywosiński. Wywiezienie syna do rodziny do Śremu uratowało go od zakładu poprawczego – przypomina fakty historyczne Jacek Zawodny, dyrektor SP nr 1 w Koźminie Wlkp.

Do rozszerzenia strajku znacząco przyczynił się powołany tajny komitet, w którym znaleźli się ks. proboszcz Stanisław Łukomski, mecenas Czesław Czypicki, piekarz Jan Kubacki, kupiec Sylwester Podlewski, młynarz Apolinary Styburski i stolarz Szymon Kaczmarek. Komitet służył pomocą rodzicom strajkujących dzieci, zwłaszcza kiedy byli pociągani do odpowiedzialności sądowej. Z jego inicjatywy rodzice zaopatrywali swe dzieci w kartki z napisem: „Moje dziecko nie będzie odpowiadać na lekcji religii po niemiecku, bo nie zna dostatecznie języka niemieckiego.” Kartki te dzieci kładły na katedrze w klasie, co równało się z oświadczeniem, że dziecko przystępuje do strajku.

Uczestnikami strajku szkolnego w Koźminie Wlkp. byli m.in. Stanisława Borowska, Helena Cieszyńska, Wojciech Jaworski, Kazimiera Kotecka, Jadwiga Kubacka, Barbara Kurzawska, Maria Majcherkiewicz, Marianna Piotrowska i Janusz Podlewski. Na pamiątkę tych wydarzeń szkole nadano imię „Strajku Dzieci Koźmińskich 1906/1907”.

– Chcemy godnie czcić pamięć koźmińskich bohaterów, dlatego na początku tego roku szkolnego zainaugurowaliśmy obchody 150-lecia, otwierając Szkolną Izbę Pamięci. A we wrześniu 2021 roku, w 115. rocznicę strajku, zapraszamy absolwentów do odwiedzenia ich szkoły z lat młodości, oczywiście jeśli sytuacja epidemiczna na to pozwoli – oznajmia J. Zawodny. – Nasza placówka jest nie tylko świadkiem wydarzeń, ale również historii pisanej przez jej uczniów. Możemy zatem być dumni, że jesteśmy wolnym narodem i uczymy się w nowoczesnej szkole, gdzie kultywowane są historia i tradycja – podkreśla dyrektor koźmińskiej Jedynki.

OPRAC. (ANKA)