Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami. Wigilia w polskich domach jest dniem, w którym wchodzimy na wyżyny swoich kulinarnych możliwości. O tradycyjnych potrawach i smakach swojego dzieciństwa opowiada Tomasz Ptak, właściciel Cateringu Ptak i uczestnik programu Hell’s Kitchen.

Wigilia to dla wielu z nas najbardziej uroczysty dzień w roku. Dbamy o to, by odpowiednio się do niego przygotować. Stroimy dom, dekorujemy stół i chcemy, aby wigilijna wieczerza była wyjątkowa. Tradycja mówi, że na stole powinno znaleźć się dwanaście potraw. Oczywiście w każdym rejonie Polski nieco się one różnią. Wigilijne menu uzależnione jest także od tradycji rodzinnych. Co ciekawe, przekazujemy sobie z pokolenia na pokolenie nie tylko przepisy świąteczne, ale i wigilijne przesądy.

Wielkopolskie tradycje kulinarne ulegały na przestrzeni lat wielu przemianom. Wieczerzę zaczynamy od zupy. Z menu Wielkopolan zniknęła tak zwana ,siemieniucha, czyli polewka z siemienia konopnego, lnianego i maku. Teraz przygotowujemy zupę rybną, grzybową czy zupę z suszonych owoców, choć nieco rzadziej. Najbardziej dziś popularny na wigilijnym stole barszcz z uszkami nie należał niegdyś do naszej tradycji.

Dawniej w naszym regionie w tym szczególnym dniu jadano np. kluski z sokiem z kiszonej kapusty, kluski z makiem, smażone grzyby i oczywiście kapustę. Na ryby mogli sobie pozwolić bogatsi ludzie. Biedniejsze rodziny jadły śledzie. W literaturze znajdziemy niewiele przepisów na karpia. Jednym z najstarszych jest karp po polsku w sosie szarym. Potrawa ta została wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych, prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako wielkopolskie danie tradycyjne.

Wśród tradycyjnych potraw na naszym stole nie powinno zabraknąć makiełków. Jest to stara, wielkopolska potrawa, przygotowywana z maku, bakalii i lekkiego pieczywa pszennego lub klusek. Poza naszym regionem makiełki są znane też w województwie łódzkim. Jeśli chodzi o deser, to najpopularniejsze w naszym regionie są drożdżowa strucla, makowiec i piernik.

– Miałem to szczęście wychowywać się w domu, w którym był piec kaflowy z piekarnikiem – wspomina Tomasz Ptak. – Moja mama, przygotowując karpia, smażyła go z samego rana, a później cały dzień piekła w żeliwnej brytfannie w towarzystwie cebuli. To jest rzecz, którą najbardziej pamiętam z dzieciństwa. Uwielbiam też śledzie w śmietanie z jabłkiem i cebulą. Jest to proste danie, ale bardzo je lubię. Za pierogami przepadam, jak chyba większość ludzi. Nie za bardzo lubię makiełki, nigdy nie pasowało mi połączenie ich słodkiego i kwaśnego jednocześnie smaku. W kwestii zupy owocowej, co do której zadanie są podzielone, to u mnie w domu była ona podawana w formie przybliżonej do kisielu. Jeśli chodzi o święta, to bardzo lubiłem czas samego przygotowywania potraw. Jest to zupełnie coś innego niż gotowanie np. obiadu w zwykły dzień. Atmosfera bywa wtedy zupełnie inna. Moja mama, mimo tego że wychowywała mnie i moje rodzeństwo sama, to zawsze umiała wszystko zorganizować tak, aby ten czas był dla nas wyjątkowy. Pamiętam też pływającego karpia, którego jako dzieci lubiliśmy obserwować, a mama, żeby nas zająć, mówiła, że ten karp zacznie do nas mówić.

Tradycyjne dwanaście potraw ma symbolizować płody ziemi, a uczestnicy kolacji, aby zapewnić sobie szczęście przez cały nadchodzący rok, powinni spróbować każdego dania. Wśród nich znajdują się oczywiście śledzie, pierogi, barszcz, kutia, kapusta z grochem i grzybami, karp, zupa grzybowa, kompot z suszu, kluski z makiem, piernik, makowiec czy sałatka jarzynowa.

Na wigilijnym stole pod obrus kładziemy siano. Symbolizuje ono ubóstwo, w którym urodził się Jezus. Z kolei biały obrus ma przywodzić na myśl jego szaty. Zanim jednak zasiądziemy do stołu, wyczekujemy pierwszej gwiazdki, która symbolizuje spełnione oczekiwanie, a później dzielimy się z najbliższymi opłatkiem. Tak naprawdę każda rodzina ma swoje tradycje związane ze świętami Bożego Narodzenia. Atmosfera, którą stwarzamy, strojąc nasze mieszkania, dekorując stół, na którym stawiamy starannie przygotowane potrawy, jest istotna, jednak najważniejsze jest to, abyśmy spędzali święta z osobami, które są najbliższe naszym sercom.

(LENA)