27 lipca na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych im. Powstańców Wielkopolskich w Koźminie Wlkp. odbyła się uroczystość z okazji Dnia Działkowca oraz jubileuszu 195-lecia ogrodów. Przy okazji podpisano akt erekcyjny pod budowę nowego Domu Działkowca.

Najpierw odśpiewano hymn działkowców „Zielona Rzeczpospolita”. Następnie Mirosław Witkowski, prezes ROD w Koźminie Wlkp., powitał zaproszonych gości, m.in. przedstawicieli władz okręgowych Związku Działkowców, gminy Koźmin Wlkp., radnych powiatowych czy senatora Łukasza Mikołajczyka, który odczytał list gratulacyjny dla działkowców od premiera Mateusza Morawieckiego. Zasłużonym działkowcom wręczono odznaczenia.

Przypomniano także bogatą historię tego miejsca, którą opracował Stefan Kaźmierczak – kronikarz honorowy. Jak się okazuje, koźmińskie ogrody są najstarsze w Polsce oraz Europie. Pierwsza wzmianka na ich temat pochodzi z 7 listopada 1575 roku w dokumencie wydanym przez Andrzeja Górkę na zamku koźmińskim. – Tymże mieszczanom naszym, ich następcom przywłaszczamy, zapisujemy na potrzeby Rzeczpospolitej Polskiej Miejskiej, około Miasta naszego wielkiego Koźmina, z których ogrodów czynsz weźmie na rok podług taksy tegoż roku przez przysięgłych Radców zarządzamy, posiedziciele onych płacić wieczyście powinni – napisano w dokumencie.

Nie wiadomo, ile osób wtedy miało tam ogród – takie wiadomości nie zachowały się w dokumentach. Dlatego oficjalnie historię ROD liczy się od 14 czerwca 1824 roku. Wtedy sporządzono „Acta wymiaru ogrodów na Błoniu leżących”. Zachowała się także imienna lista pierwszych właścicieli działek, z której wynika, że ogrody dostało wówczas 233 działkowców. Wymiary podano w łokciach – od Kościoła Św. Trójcy do Błonia 830 łokci, szerokość natomiast wyznaczono na 350 łokci. Oryginał tego dokumentu przechowywany jest w Archiwum Państwowym w Kaliszu. Kolejne wpisy pochodzą z 16 października 1841 roku, kiedy podczas posiedzenia reprezentantów miasta omawiany był „Interes względem kameralnych ogrodów dla mieszkańców oraz tworzyć się mającym związkiem względem polepszenia kultury gospodarczej”.

Rok później powstał szkic lokalizacji ogrodów działkowych na obszarze Koźmina, podpisany przez burmistrza Teodora Juliusza Kranza. Natomiast 8 sierpnia 1853 roku zatwierdzono podział ogrodów, ich wielkość oraz wysokość opłat za użytkowanie. Wielkość ogrodu nie mogła przekraczać 6 zagonów, tj. 1200 m2, zaś opłatę roczną ustalono na 1 srebrny grosz za zagon. Kolejny podział działek odbył się 21 listopada 1927 roku. Powierzchnia została zmniejszona do maksymalnie 650 m2. Ziemię dostało wówczas 259 osób. Ogrody działkowe przyznawano osobom biednym, aby mogły uprawiać warzywa i owoce i w ten sposób uzupełniać braki w domowych spiżarniach.

W 1936 roku uboga ludność domagała się kolejnego podziału gruntów i zmniejszenia działek do 500 m2, żeby więcej osób mogło je uprawiać. Burmistrz Janusz Podlewski podjął taką decyzję. Dodatkowo na każdej działce posadzono po dwa krzaki agrestu i porzeczek oraz dwa drzewka owocowe. Miasto wydało też zalecenie, aby prócz ziemniaków działkowicze sadzili warzywa i kwiaty. W czasie okupacji działki użytkowali Polacy, a Niemcy sprawowali nad nimi nadzór. 29 maja 1946 roku rozpoczął się nowy etap w działalności ogrodu. Zarząd miasta ustalił nową wysokość opłat, ogród znalazł się w Okręgowym Związku Towarzystw Ogrodów i Osiedli Działkowych Woj. Poznańskiego i nosił nazwę Towarzystwo Ogrodów Działkowych w Koźminie. Wtedy też zaczęły się inwestycje – budowa stróżówki i murowanego WC. W kolejnych latach postawiono magazyn, wybudowano cztery studnie, w ogródku jordanowskim urządzono piaskownicę, wstawiono huśtawki. Obecnie ROD w Koźminie Wlkp. liczą 15 ha, na których użytkowanych jest 299 działek.

Po oficjalnej części miało miejsce wspólne grillowanie i zabawa z koźmińskim duetem Ty i Ja.

MICHAŁ KOBUSZYŃSKI