„Ludzka stopa jest machiną o mistrzowskiej konstrukcji oraz dziełem sztuki” – Leonardo da Vinci

Ludzka stopa ma 26 kości, 33 stawy i 77-112 więzadeł. Sporo, prawda? Stopy to nasz fundament. Dbajmy o nie. Jeśli coś nas niepokoi, diagnozujmy je.

Pączki kończyn dolnych w okresie zarodkowym pojawiają się ok. 26. dnia od zapłodnienia. W 5. tygodniu pączki skierowane są w stronę boczną i ogonową (w górę). W 6. zginają się w przód po to, by w 7. tygodniu ciąży „promienie palczaste” mogły oddzielić zalążki palców dłoni i stóp. W tym czasie również powstają dwa przewężenia, które dzielą kończyny na trzy części. W kończynie dolnej na udo, goleń i stopę. W 6. tygodniu na skutek wspomnianego zgięcia łokcie oraz kolana odchylają się do boku, a dłonie i stopy zaczynają zbliżać się do tułowia. Tak pokrótce powstają nasze kończyny.

Każdy z nas pewnie wie, iż w stopie mamy dwa łuki: podłużny i poprzeczny. Czy aby na pewno? Okazuje się, że nie do końca. Porównywano łuki do tzw. łuków montażowych, elewacyjnych, których mechanika nie do końca odzwierciedla pracę stopy, chociażby tzw. sklepienia przyśrodkowego dynamicznego.

Wg badań z 1997 r. największe dociążenie stopy zaobserwowano w okolicy 3. głowy kości śródstopia i relatywnie 2. oraz 4. Najmniejsze zaś na głowach 1. i 5. Nie odnaleziono w tych badaniach funkcjonalnego i anatomicznego istnienia łuku poprzecznego przedniego (Daentzer D., Wulker N.). Kolejne badania Kanatli z 2003 r. potwierdziły, iż największe obciążenie jest na głowach 2. i 3. kości śródstopia. Drugie najwyższe ciśnienie jest w obrębie kości piętowej. Wywnioskowano, że model zaprezentowany przez ojca funkcjonalnej biomechaniki z lat 70. XX wieku, Kapangjego, jest nieaktualny.

Obecnie wiemy, że łuku poprzecznego przedniego pod głowami kości śródstopia nie ma. Mówi się o tym, że w trakcie chodu głowy te mają być na jednakowej wysokości, zwłaszcza w trakcie fazy wybicia. Przednia część śródstopia faktycznie ustawiona jest w formie łuku i jego obecność jest udowodniona. Pojawia się spójność, gdyż obecność tego łuku zapewnia mięśniu piszczelowemu tylnemu oraz przedniemu prawidłową funkcję wysklepienia podłużnego. Reasumując, oba wysklepienia (poprzeczne na wysokości kości klinowatych i podłużne) wzajemnie na siebie wpływają. No to jak jest z tymi łukami? Na zdjęciu widać, że środkiem kopuły jest kość skokowa. W 2012 r. w artykule Soysa i wsp. opisano rolę mięśni „wewnętrznych stopy” jako wiodący system wsparcia. Modeluje system łuków (całą kopułę).

Zaburzenia ze strony układu mięśniowego i więzadłowego mogą doprowadzić do wielu dysfunkcji w stopie. Na przykład koślawe ustawienie pięty może doprowadzić do wypłaszczenia stopy, a co za tym idzie – ww. kopuła zostanie zaburzona. Ustawienie pięty, np. za pomocą wkładki, a także ćwiczenia mięśni stopy, pozwolą usunąć wadę, a więc także dolegliwości bólowe itp. Niewydolność mięśnia piszczelowego przedniego może być jedną z przyczyn halluxów. Praca z tym i innym mięśniami może zmniejszyć bądź zlikwidować koślawość palucha.

Pamiętajmy, że stopy to nasz fundament. Dbajmy o nie. Jeśli coś nas niepokoi, diagnozujmy je. Wczesna diagnostyka oznacza wczesny powrót do zdrowia.

(RCX)