W Bibliotece Publicznej w Koźminie Wlkp. odbyło się spotkanie pod hasłem „W hołdzie powstańcom wielkopolskim”, którym zainaugurowano obchody setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości i wybuchu powstania wielkopolskiego. Uczestnicy uroczystości mogli też obejrzeć wystawę z Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości „Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Droga Wielkopolan do Niepodległości”.

Burmistrz Maciej Bratborski podkreślił, jak ważną rzeczą jest kultywowanie naszej wspólnej historii oraz pamięć o lokalnych bohaterach, którzy często poświęcali swoje życie w walce o wolność ojczyzny. Wspomniał również o swoim dziadku, który zapisał swoją kartę w dziejach historii jako powstaniec wielkopolski.

Z pomocą prezentacji multimedialnej przypomniano najważniejsze wydarzenia oraz sylwetki osób związanych z powstaniem na Ziemi Koźmińskiej. Szerzej o koźmińskim aspekcie tego zrywu opowiedział dr Piotr Osuch – nauczyciel oraz radny powiatowy.

Głos zabrała również Dobrochna Kasprzak, emerytowana nauczycielka, której dziadek, Jan Kasprzak, pełnił funkcję szefa Straży Ludowej w Jutrosinie, a stryj, Marian Kasprzak, był powstańcem wielkopolskim – podczas spotkania puszczono fragment nagrania jego wspomnień.

Uczniowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Józefa Marcińca przygotowali program artystyczny. Był apel ku czci poległych, było wspólne odśpiewanie „Roty” i marsylianki wielkopolskiej.

Przygotowania do buntu przeciwko władzy niemieckiej rozpoczęły się już we wrześniu 1918 roku. W Krotoszynie powstał wtedy tajny Komitet Obywatelski, na czele którego stanął lekarz dr Stefan Budzyński. Oprócz niego znaleźli się w nim m.in. dr Władysław Bolewski, Michał Fibak, Józef Gąsiorkiewicz, ks. Mieczysław Górny, Wacław Groszkiewicz, Walenty Jelinowski, Józef Klemczak, Mieczysław Kończak oraz Marceli Langiewicz.

10 listopada 1918 r. w Krotoszynie powstała Rada Żołnierska złożona z 12 Niemców, natomiast w Koźminie Wielkopolskim, z inicjatywy z marynarza Stefana Łyskawy, powołano Radę Robotniczo-Żołnierską, w której znalazło się 17 Polaków i 2 Niemców. Przewodniczącym był Maksymilian Koczorowski.

Już 13 listopada 1918 r. w Koźminie powstała polska Straż Ludowa, którą dowodził Wacław Kolendowicz, a tamtejszy Komitet Obywatelski przekształcił się w Powiatową Radę Ludową pod przewodnictwem mecenasa Czesława Czypickiego. 25 listopada 1918 r. na dworcu kolejowym w Koźminie został rozbrojony oddział Heimatschutzu, który przybył w celu obsadzenia miasta na prośbę dr. Wilhelma Mosle. Drugi oddział rozbrojono 30 listopada 1918 r., dzięki czemu przyszli powstańcy zdobyli ok. 60 karabinów ręcznych, granaty, amunicję oraz lekki karabin maszynowy. 1 kompania koźmińska i 2 kompania koźmińska dzielnie walczyły w walkach o Rawicz, z kolei 3 kompania koźmińska biła się o Zduny.

MICHAŁ KOBUSZYŃSKI

FOT. Łukasz Cichy